10 Haziran 2023 tarihinde MKE Roket ve Patlayıcı Fabrikası’nda bir patlama meydana gelmiştir. Elmadağ ilçesindeki Makine ve Kimya Endüstrisi (MKE) Roket ve Patlayıcı Fabrikası’nda meydana gelen patlamada 5 işçi hayatını kaybetmiştir. KESK/ESM olarak hayatını kaybeden emekçilerin ailelerine ve mesai arkadaşlarına baş sağlığı dileklerimizi iletiyoruz.
Patlamanın ardından incelemelerde bulunan Ankara Valisi Vasip Şahin; “Şu anda Cumhuriyet savcılarımız konuyu inceliyorlar. Gerek otopsi gerekse diğer teknik çalışmalar, Cumhuriyet savcılarımızın koordinesinde yürütülüyor. Daha geniş ve detaylı açıklamayı daha teknik ve net bilgiler geldikten sonra sizlerle paylaşacağız.” şeklinde konuştu. Fakat Soma’da, Amasra’da, Ermenek’te, Afyon’da vb. iş cinayetlerinin ardında görevi gerekli önlemleri almak, sağlıklı soruşturma ve yargılamaların yapılmasını sağlamak olan yetkililer yalnızca geçmiş olsun dilekleri ve başsağlığı mesajları ile günü kurtarmaktadır.
Bu katliamların önüne geçmenin tek yolu; etkin soruşturma yapılması, en alttan en üste tüm sorumluların adil yargılandığı ve caydırıcı cezaların verilmesi ile mümkündür. Yoksa göstermelik olarak ilk kademeden birkaç sorumlunun kurban edildiği, Kurum yöneticilerine ve işverenlere dokunmayan bir yargılama ile işçi cinayetlerini engellemek mümkün değildir.
30 Haziran 2012 de İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası çıktı ve 1 Ocak 2013 yılında da yürürlüğe girdi. Bu tarihe kadar İşçi Sağlığı ve Güvenliği felsefesi çalışma hayatına hâkimken, bu yasa ile birlikte yasanın özü işin sağlıklı ve güvenli yürümesini esas almaya başladı. Kanununda yapılan bu değişiklik ile merkeze işverenlerin maksimum kârı, verimlilik ve sorumluğu uzmanlara yükleyen bir anlayış hayata geçirildi. İş sağlığı ve Güvenliği Yasası yerine İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği kavramı kullanılarak yasanın bu anlayışla yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.
Milli Savunma Bakan Yardımcısı Alpaslan Kavaklıoğlu; “Diğer birimlerde çalışanların tedbir amaçlı tahliye edilip edilmediği sorusu üzerine Kavaklıoğlu, fabrikadaki birimlerin birbirinden mesafeli yerlerde olduğunu, patlamanın gerçekleştiği yerin de çok uzakta bulunduğunu” söylemesi tam da bu anlayışı dile getirmektedir. 5 arkadaşını kaybetmiş insanların psikolojileri ve yaptıkları işin riski de göz önünde bulundurarak çalışanları tahliye ettiklerini bile net olarak ifade edememektedirler. İş devam ettiği sürece onlar açısından hiçbir risk yok.
MKE’de yaşanan patlama da dâhil olmak üzere KESK/ESM olarak özelleştirmelere karşı duruşumuzun haklılığı ne yazık ki bir kez daha ispatlanmıştır. Kamu Kurumlarının ve hizmetlerinin özelleştirmesi sonucunda hem sosyal devlet en temel sorumluluklarını yerine getiremez hale getirilmekte hem de sermayenin daha fazla kar hırsı ve örgütsüz bir işçi sınıfı yaratılması doğrultusunda çalışma alanı esnek ve güvencesiz hale getirilmektedir.
MKE Kurumunun Anonim Şirkete dönüştürülmesi sürecinde liyakate önem vermeden, tamamen yandaşlığa göre personel seçilmesi, çalışma alanının esnekleştirilerek iş güvencesinin tamamen keyfiyete bırakılması üzerine yetişmiş, deneyimli ve tecrübeli personelin büyük bir çoğunluğu kurumdan ayrılmak zorunda kalmıştır. Tamamen piyasacı bir anlayışla ve kârı merkeze koyan bir çalışma ortamı düzenlenmiştir.
Yine Anonim Şirkete dönüşümle birlikte birçok iş alt yüklenicilere verilmiş ve yine özel firmalarla imzalanan gizli sözleşmelerle Kurum personeli, makine parkı, araziler, yılların birikimi, teknik veri paketleri, patent ve lisanslar ücretsiz olarak özel firmaların kullanımına açmıştır. Bu da yetmemiş sözleşmelerde her zamanki gibi alım garantileri verilmiştir. Böylece iş yoğunluğu özel firmalar lehine ayrıca artırılmıştır.
MKE A.Ş.’nin yeni yöneticileri tarafından tamamen torpille ve referansla işe alınan deneyimsiz personel, farklı kurumlardan transfer edilen personeller ve eski personel arasında iş barışını ve güvenliğini tehlikeye atacak büyüklükte sorunlara baş göstermiş bulunmaktadır.
Olayla ilgili alınan bilgilere göre,
- Ne yazık ki hayatını kaybeden 5 işçinin 4’ü çok yeni personeldir. İş yoğunluğuna göre birimler arasında sık sık rotasyon uygulandığı, dolayısı ile deneyim, tecrübe, teknik bilgi ve donanım gerektiren işte, personelin yeni olması ve sık rotasyona tabi tutulması nedeni ile ciddi bir güvenlik zafiyeti meydana gelmiştir.
- MKE’nin Anonim Şirkete dönüşüm sürecinde deneyimli işçilerin askeri fabrikalara gönderildiği, fabrikada işçi sayısının azaltıldığı dolayısı hem deneyimsiz personel eliyle üretimin gerçekleştirildiği hem de iş yoğunluğunun artırıldığı değerlendirilmektedir.
- MKE’nin Anonim Şirkete dönüştürülmeden önce Fabrikaların bünyesinde yer alan İş Sağlığı ve Güvenliği (İSİG) birimleri tarafından denetim ve kontroller gerçekleştirilerek yine tedbirler bu birimler tarafından gerçekleştirilmekteydi. Böylece yapılan işin detaylarını, riskini ve çalışma koşullarını yani fabrika ile ilgili her detaya hâkim olan personelin yaptığı iş özel bir firmaya taşere edilmiş durumdadır.
- Patlama Dinamit Hamuru hazırlanan bölümde meydana gelmiş ve Fabrika tarihinde ilk kez bu alanda patlama olmuştur. Bu da bize şunu göstermektedir ki İşçi Sağlığı ve Güvenliği en ufak bir ihmali kaldıramaz. Özellikle işin her aşamasında patlayıcı, parlayıcı ve yanıcı malzeme ile çalışılan işletmelerde Kurum içi denetimlerin standart ve tecrübeli personel eliyle yapılması önem arz etmektedir.
- Fabrikanın kurulumunu gerçekleştiren firma tarafından fabrika bünyesinde düzenli olarak yapılan tezgâh ve makine kontrollerinin bir süredir yaptırılmadığı iddia edilmektedir.
- İSİG’e ilişkin yeniden düzenleme yapılmalı; denetleme yetkisi, ÇSGB’lığı ile birlikte Sağlık Bakanlığı, Üniversiteler, sendikalar ve meslek odalarından oluşan her yönden bağımsız bir enstitüye verilmelidir. Böylece İSİG firmasının hem mali hem de idari yönden kurum yönetimlerine ve işverene bağımlı olmasının önüne geçilmelidir.
Bunun en somut örneği ise 2018 yılında aynı fabrikada yaşanan bir patlama olmuştur. O dönem İSG Uzmanı olan personel tarafından yapılan uyarılara rağmen çalışmanın devam etmesi sonucu patlama meydana gelmiştir. Yapılan işleme itiraz eden İSG Uzmanı ise o dönem ki Kurum Yönetimi tarafından Kırıkkale’ye sürülmüştür.
ESM MERKEZ YÜRÜTME KURULU
